تفاوت نگذاشتن میان دری وفارسی ومشکلات پناهجویان دراروپا

۲ جون ۲۰۱۵

در اوایل قرن بیست  علامه محمودطرزی نوشت: “معمولأ گفته میشود افغانستان وایران دو کشورهمزبان اند. اگر یک افغان را درتهران پیاده کنید واز او بخواهید با تهرانی ها مفاهمه کند،  در روزها وهفته های اول به مشکلات زیاد مواجه خواهد شد” (سیاحتنامه). مفهوم این جملهٔ پرمعنی علامه طرزی را، ده ها هزارپناهجوی افغان زمانی میفهمند که دروازهٔ یکی ازکشور های اروپایی را بمنظور درخواست پناهندگی میکوبند ودر روز مصاحبهٔ خویش با مقامات ادارهٔ مهاجرت، با ترجمان ایرانی مواجه میشوند. یا پولیس وقاضی برایشان ترجمان ایرانی میطلبند .

تاریخچهٔ استفاده از ترجمانهای ایرانی برای پناهندگان افغان، به اندازهٔ تاریخچهٔ پناهنده شدن افغانها طولانیست. قبل از کودتای شوم ثور وفاجعهٔ شش جدی، با وصف آنکه افغانها میتوانستند بدون ویزه به برخی کشورهای اروپایی  چون آلمان سفرکنند، به اینکار نپرداخته و آغوش وطن ومردم خویش را بر زرق وبرق اروپا ترجیح میدادند. تا هفت ثور۱۳۵۷ افغانستان فاقد پناهنده درجهان بود. اختناق فاشیستی حزب “دموکراتیک خلق” درشهرها، دستگیری ده ها هزارروشنفکر، روحانی، متنفذ محلی وسرکوب وبمباردمان ده ها هزار قریه، مردم ما را با فرار از وطن و پدیدهٔ پناهندگی آشنا ساخت.  آنگاه ترجمان افغان وجود نداشت. بنا به حالت مجبوریت، برای مفاهمه با پناهجوی آفغان  ازترجمانهای ایرانی استفاده میشد. آهسته آهسته افغانهای که مشکلات مفاهمه از طریق ترجمان ایرانی را خود تجربه نموده بودند، به آموزش جدی زبان کشورهای میزبان درسطح ترجمه وتعقیب دوره های تعلیمی مسلک ترجمانی پرداختند تا برای هموطنانی که درسالهای بعدی ناگزیربه پناهندگی میشوند، ترجمه کنند. ازسالهای متمادی بدینسو درکشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا به اندازهٔ کافی ترجمانهای افغان برای زبانهای ملی ما موجود اند. اما مشکل پناهجویان دری زبان با ترجمانهای ایرانی هنوزهم ادامه دارد. زیرا این توهم که گویا فارسی ودری تفاوتی ندارند، کماکان ادامه دارد. البته برخی دول اروپایی بطور مثال آلمان شیوهٔ مناسبی را انتخاب کرده اند. یعنی برای افغان ترجمان افغان وبرای ایرانی ترجمان ایرانی میخواهند. اما اکثرکشورهای اروپایی به این عادت کرده اند که برای پناهجوی افغان ترجمان ایرانی بخواهند. تفاوت بین دری وفارسی  به شیوهٔ تلفظ کلمات توسط ایرانی ها محدودنمیشود. هزاران کلمه درفارسی ایران وجود دارند اما دری زبانان اصلأ آنرا نشنیده اند. برعکس این موضوع نیزکاملأ صدق میکند. تفاوتهای گرامری نیز موجود است. بطورمثال وقتی یک ایرانی بگوید: “آبجی شما در هولند نیستش؟” پناهجو ی افغان گیچ میشود ونمیداند منظور ترجمان چیست. “قاموس اصطلاحات فارسی ایرانی به اصطلاحات دری افغانستان” نوشتهٔ محترم ولی احمد نوری منتشره درپورتال افغان-جرمن  آنلاین و چاپ فرهنگ فارسی-دری دری-

فارسی در ۱۷۶ صفحه توسط مؤسسهٔ انتشارات فرهنگ معاصرمستقر درتهران ثبوت وسعت وتعدد کلمات واصطلاحات قابل ترجمه از فارسی به دری وبرعکس، میباشد.  مؤسسهٔ هدف Scope مستقر در برمینگهم انگلستان نیز گزارش مفصلی بزبان انگلیسی د ر زمینه تهیه وازتفاوتهای زبانی واصطلاحات اداری، حقوقی وکلتوری که ترجمانهای ایرانی برای آن کلمات دیگری دارند، تهیه نموده است. این گزارش نتیجه میگیردکه ترجمهٔ نادرست این کلمات بازی با سرنوشت افغانها در اجراآت پناهندگی یامحاکم کشورهای اروپایی میباشد.

بخشی از مشکل هم برمیگردد به عدم توجهٔ وزارت های معارف واطلاعات وکلتورافغانستان  در زمینهٔ ترویج روحیهٔ حفظ هویت زبانی ومیراث بزرگ ادبی ما.  با تقلید از ایرانی ها درپشتی کتب مکتب نوشته میشد: “کتاب فارسی برای صنف …”. درحالیکه درقانون های اساسی ۵۰ سال اخیرافغانستان، از زبان دری در پهلوی زبان پشتو نام برده شده است. والدین نیزدرین زمینه کوتاهی نموده همان نام نا دقیق زبان را که از کتب مکتب فراگرفته اند، به اطفال خویش انتقال داده اند.  ولی نتیجه این نوع نامگذاری اینست که اکنون اکثرپناهجویان افغان در برابر این سوأل که زبان مادری شان کدام است، میگویند : “فارسی”. بدینترتیب سنگ تهداب را خود پناهنده کج میگذارد. بعد ها هرقدر فریاد میزند که ترجمان ایرانی منظور مرا نفهمیده است، کمک زیادی به حل مشکلی که ایجادشده نمیکند.

فدراسیون سازمانهای پناهندگان آفغان در اروپا از طریق انجمنهای عضو خویش با ارگانهای مهاجرت، عدلی وقضایی کشورهای اروپایی بارها تماس گرفته وبه اهمیت استفاده از ترجمانهای افغان برای افغانها هم در اجراآت پناهندگی وهم در ارگانهای عدلی وقضایی تاکید نموده و خاطرنشان ساخته است که درغیر آن مشکلات زیاد برای افغانها از یکسو وبرای خود ارگانهای دولتی از جانب دیگرپیدا میشود. متأسفانه این مساعی دربرابر لابی مخالف که به احتمال قوی ازطرف سفارتهای ایران به پیش برده میشود، نتوانسته به نتایج دلخواه بیانجامد. هرگاه وزارت های اطلاعات وکلتور وخارجهٔ افغانستان از طریق سفارتهای این کشور درین زمینه بذل مساعی لازمه نمایند، امیدواری برای اینکه با افغانها ازطریق ترجمانی که بزبان خودشان صحبت میکند، افهام وتفهیم صورت بگیرد، بیشتر خواهد شد.

 

کمیتۀ حقوق بشرفدراسیون سازمانهای پناهندگان افغان در اروپا (فارو)